විශේෂාංග
ඝාතකයන්ට ගැහැනු ආදරේ ඇයි?
ඉකුත් සතිය වඩාත් වැදගත් වූයේ ඝාතන දාම රැල්ලක් මෙන් පාතාලය විසින් පුද්ගල ජීවිත කිහිපයක්ම බිල්ලට ගැනීමයි. මේ අතරින් වඩා වැදගත්ම සිදුවීම ලෙසින් සමාජය විසින් කතා බහ කරනු ලැබුවේ ගණේමුල්ල සංජීවගේ ඝාතනයයි. දින කිහිපයකට පෙර මිද්දෙණියෙදී ඝාතනයට ලක්වූ පුද්ගලයාගේ ඝාතන සිදුවීම ද, මෙයින් යම්තාක් දුරට යටපත් විය.
කොටහේනේදී සිදුවූ පුද්ගල ඝාතනය ද යම් තරමකට කතාබහ වෙමින් පවතින්නේ අල්ලාගත් පුද්ගලයන් දෙදෙනාම පසුගිය කාලයේදී මෙන් ආයුධ පෙන්වීමට රැගෙන ගොස් ඝාතනය වීම නිසා ය. මේ සියල්ල සමඟින් ජන මතය ගොඩනැඟී ඇත්තේ සාක්ෂි විශාල ප්‍රමාණයක් අතුරුදන් කෙරෙන ඝාතනයන් ලෙසිනි. මෙවන් පසුබිමක යම් තරමකින් හෝ තොරතුරු අනාවරණය කර හත හැකි වන්නේ ගණේමුල්ල සංජීව ඝාතනය කළ වෙඩික්කරුගෙන් පමණි. ඒ කරුණු කෙසේ වුවද අලුත්කඩේ උසාවියේදී සිදුවූ වෙඩි තැබීම බහුතරයක් දෙනා අතර කතාබහට ලක්වූයේ එය චිත්‍රපටයක සිදුවන සිදුවීම් මාලාවක් මෙන් විකාශය වීම නිසා ය. නීතිඥයකු ලෙස උසාවිය තුළට පැමිණීම, අපරාධ සංග්‍රහය තුළ පිටු කපා දමමින් රිවෝල්වරය සඟවාගෙන යාම, නීතිඥ හැඳුනුම්පත් සකස් කර තිබීම ආදිය බටහිර චිත්‍රපටයක මෙන් සූදානමකි. එම කරුණු ද සමඟින් බොහෝ දෙනකු නතර වූයේ ඝාතකයා අසළ ය.
ඕනෑම ඝාතනයක් සිදු වූ විට ඝාතනයට ලක්වූ තැනැත්තා පිළිබඳ බහුතරයක් දෙනා අවධානය යොමු කරනවා පමණක් නොව ඔහුගේ පෙර ක්‍රියාකාරකම් සම්බන්ධයෙන් ද කරුණු කාරණා සොයා බැලීමට උනන්දුවක් දක්වයි. මේ අතරම ඔහුව වීරත්වයට පත්වීම ද සිදුවෙයි. එහෙත් අලුත්කඩේ උසාවියේ වෙඩි තැබීමත් සමඟ සිදුවූයේ අනෙකකි. එනම් ඝාතකයාගේ හැසිරීම මෙන්ම ඔහුගේ තාරුණ්‍යය පිළිබඳව ද බොහෝ දෙනා මාතෘකා කරගෙන තිබීම ය. ඒ අතරින් දැකගත හැකිවූ විශේෂිතම කරුණ වූයේ කාන්තා පාර්ශ්වය ඔහු පිළිබඳව වැඩි වශයෙන් කතාබහට ලක් කිරීම ය. මෙවන් වූ කාරණා අප රට තුළ පමණක් නොව විදේශීය රට තුළද සිදුවන බව පෙනෙන්නට තිබේ. එපමණක් නොව පසුකාලීනව මෙම ඝාතකයන් සමඟ කාන්තාවන් විවාහ වූ බව ද සඳහන් කරන්නේ අධිකරණ වෛද්‍ය මනෝවිද්‍යාව පිළිබඳ මහාචාර්යවරියක වන කැතරින් රැම්ස්ලන්ඩ් ය. ඇය මෙවැනි ආකාරයේ සිදුවීම් පිළිබඳව කරුණු අනාවරණය කිරීමට සමත් විය. මෙවැනි ඝාතකයන් සමඟ සම්බන්ධතා පවත්වාගෙන යන කාන්තාවන් සැලකිය යුතු ආකාරයේ කැපකිරීම් කිරීමට පවා සූදානම් ය. තම සන්තක සියලු දේ ඔවුන් වෙනුවෙන් වියදම් කිරීමට පවා එවැන්නන් පැකිළීමක් නොදක්වයි. එමෙන්ම මේ සියලු දෙනා සිරගෙදර සිටින තම පෙම්වතා හමුවීමට යාම වෙනුවෙන් රැකියාව සහ ඔවුන්ගේ පවුල් ජීවිත පවා අතහැර දැමීමට සූදානමින් සිටින බව රැම්ස්ලන්ඩ් පෙන්වාදෙයි. අලුත්කඩේ උසාවියේ වෙඩික්කරු සම්බන්ධයෙන් ඇතිවූ ආකර්ෂණය තුළද සිදුවූයේ එවැන්නකි.
කාන්තාවන් සම්බන්ධයෙන් පමණක් නොව පුරුෂ පක්ෂය තුළද මෙවැනිම ආකාරයේ ප්‍රියතාවක් ඇතිවිය හැකි අතර එය බොහෝ විට සිදුවන්නේ වීරත්වය ආරෝපණයක් ද සමඟිනි. සැඟව ඝාතනයක් සිදුකරනවාට වඩා දෙනෝදාහක් ගැවසෙන උසාවි භූමියට පැමිණ චිකාගෝ පන්නයේ වෙඩිතැබීමක් සිදුකිරීමම ඔවුනට මහා දෙයකි. මෙම සිදුවීමෙන් පසු සිදුවූ කොටහේනේ ඝාතනය සම්බන්ධයෙන් මාධ්‍ය මඟින් කරුණු හුවා දැක්වුවද, එම ඝාතනයට අදාළව ඝාතකයන්ගේ ප්‍රියමනාප බව පිළිබඳව කිසිවකුත් අදහස් ප්‍රකාශ කිරීමට උත්සාහ ගත් බවක් නොපෙනිණි. එය ප්‍රියමනාපභාවයේ මෙන්ම වීරත්වය පිළිබිඹු කිරීමේ මදභාවය සම්බන්ධයෙන් වූ ගැටලුවක් විය හැකිය.
මනෝ චිකිත්සකයන් සඳහන් කර සිටින්නේ ප්‍රචණ්ඩකාරී පුද්ගලයන් කෙරෙහි කාන්තාවන් ආකර්ෂණය වීම සඳහා කරුණු කිහිපයක් බලපානු ලබන බවයි. ඝාතකයන් සම්බන්ධයෙන් කාන්තා ආකර්ෂණය ජනප්‍රිය සංස්කෘතිය තුළදී හඳුන්වනු ලබන්නේ “බොනී සහ ක්ලයිඩ් සින්ඩ්‍රෝමය” ලෙසිනි. එයම Hybris tophilia ලෙසින් හඳුන්වන අතර එය විවිධ ආකාරයේ අපරාධ සඳහා එළඹ සිටි පුද්ගලයන් කෙරෙහි යොමුව ඇති අවස්ථාවන් ද දැකිය හැකිය.
කෙසේවුවද ඝාතකයන් සමඟ සම්බන්ධතා පවත්වන කාන්තාවන් පිළිබඳව කැතරින් රැම්ස්ලන්ඩ් කරුණු ඉදිරිපත් කරමින් කියා සිටින්නේ මෙවැනි පුද්ගලයන් කෙරෙහි ආකර්ෂණය වන කාන්තාවන් වයස අවුරුදු තිස් ගණන්වල හෝ හතළිස් ගණන්වල පසුවන්නන් බවයි. එවැනි පිරිස් සමඟ සමීප ආශ්‍රයන් පවත්වාගෙන යන කාන්තාවන් තමා ඔවුන්ගෙන් තමන් වෙත දැඩි ආරක්ෂාවක් ගෙන එනු ඇතැයි යන හැඟීමෙන් නිරන්තරයෙන් පසුවන බවත්, ඔවුනට විරුද්ධව කවර ආකාරයේ සාක්ෂි පැවතිය ද එම කාන්තාවන් තමාට ආකර්ෂණය වූ පුද්ගලයන් සාධාරණීකරණය කරගන්නා බවත්, ඇය පෙන්වාදෙයි.
කැතරින් රැම්ස්ලන්ඩ් තම අවධාරණය කිරීම් සඳහා ඝාතකයන් සමඟ විවාහ වූ කාන්තාවන් කිහිපදෙනකු පිළිබඳව තොරතුරු ඉදිරිපත් කරයි. ඇය පවසන ආකාරයට අමෙරිකාවේ ෆ්ලොරිඩා ප්‍රාන්තයේ කාන්තාවන් තිදෙනකු දූෂණය කර ඝාතනය කිරීම සම්බන්ධයෙන් 10 වතාවක් වරදකරුවකු වූ ට්‍රක් රථ රියැදුරකු වන බොලින් සමඟ කාන්තාවක් විවාහ වීමට පවා කටයුතු කළාය. මරණ දඬුවම් දෙකක් මත ඔහුව ජීවිතාන්තය දක්වා සිරගත කළද ඔහුට පෙම් කරන ලද කාන්තාව කියා සිටියේ ඔහුගේ තනිකම සහ හුදකලාව තමාට තදින් දැනුණු බවයි. ඇය කිසිදු විටක බොලින් නම් ට්‍රක් රථ රියැදුරා මිනීමරුවකු නොවන බව විශ්වාස කරමින් කටයුතු කළාය.
මේ අනුව බොහෝ දෙනකු ගණේමුල්ල සංජීවගේ ඝාතකයා සම්බන්ධයෙන් තම අදහස් ප්‍රකාශ කර ඇත්තේ තමා නොදැනුවත්වම හෝ යටි සිතින් මතුව ආ Hybris tophilia තත්ත්වය මත බව අපට සිතන්නට සිදුවේ. එනම් අපරාධ කරන්නවුන් සම්බන්ධයෙන් ඇතිවන මෙම ලිංගික උනන්දුව සහ ආකර්ෂණය යම් අවස්ථාවක විවිධ ආකාරයේ අපරාධ ක්‍රියාකාරකම් සඳහා බන්ධනාගාරගතව සිටින පුද්ගලයන් සම්බන්ධව වුවද ඇතිවිය හැකිය. මෙය තවදුරටත් සාක්ෂාත් කරගත හැකිවන්නේ සංජීවගේ ඝාතකයා හමුවනතුරු සමාජ මාධ්‍ය තුළ නොතිබූ ප්‍රකාශයන් ඔහු හමුවීමත් සමඟ සමාජ මාධ්‍ය ජාලයට එකතුවීමෙනි. මේ මොහොත වනවිටත් ගණේමුල්ල සංජීවගේ ඝාතකයා ජනප්‍රිය මට්ටමේ පුද්ගලයකු වී හමාර ය. ගණේමුල්ල සංජීව දශකයකටත් එහා කාලයක සිට කළ අපරාධවලින් ඔහුව හඳුනාගත් නමටත් වඩා ජනප්‍රියත්වයක් විනාඩි කිහිපයක ක්ෂණික මෙහෙයුමකින් ලබාගන්නට ඔහුව ඉලක්කකරගත් වෙඩික්කරු සමත් විය. ඒ අන් කිසිවක් නිසා නොව, පිටස්තර සමාජය තුළ පැවති Hybris tophilia තත්ත්වය හේතුවෙනි. ඝාතකයා ප්‍රේමවන්තයා වන්නේ එහෙයිනි.
රජිත බස්නායක
ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී රාජ්‍යයක ඡන්දය යනු ජනතාවට පාලන බලතල සඳහා සිය නියෝජිතයන් තෝරා ගැනීමට ලැබෙන අවස්ථාවයි. මැතිවරණය යනු ජනතාව විසින් පුද්ගලයන්ට බලය පැවරීම සඳහා භාවිතා කෙරෙන තීන්දු ගැනීමේ ක්‍රමයකි. නූතන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයට අනුව ව්‍යවස්ථාදායකයට, විධායකයට සහ අධිකරණයට මෙන්ම කලාපීය සහ පළාත් පාලන ආයතනවලට සාමාජිකයන් පත් කරන යාන්ත්‍රණය මෙයයි. මැතිවරණයකදී ජනතාව රටේ පාලකයන් මෙන්ම වැසියන් ද වෙති. ඡන්දය ප්‍රකාශ කිරීමේ දී වරණීය හැකියාවෙන් ඔවුහු පාලකයන් වෙති. විශේෂයෙන් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයන් සහ ජන රජයන්වල ඇති විශේෂ ලක්ෂණ නම්, ජනතාවගෙන් සහ ජනතාව වෙනුවෙන් සාදන රජයකට නෛතික බලය හිමිවන්නේ ජනතාවගේම කැමැත්තෙන් වීමය.
ලංකාව තුළ ජනමත විමසුමක් ඇතුළු ප්‍රධාන පෙළේ මැතිවරණ හතරක් තිබේ. එනම් ජනාධිපතිවරණය පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණය පළාත් සභා ඡන්ද විමසීම සහ පළාත් පාලන ඡන්ද විමසීමයි. මේ සියල්ල හරහාම සිදුවන්නේ ජනතාවගේ බලය මතුවීමක් විය යුතුය.
නූතන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී රාජ්‍යයක අයිතිය පවතින්නේ ජනතාව සතුව යැයි පිළිගැනීමක් පවතී. රාජ්‍යයේ ඉහළම අයිතිය හෙවත් පරම අයිතිය ජනතාව සතුව පවතින්නේ යැයි යන අදහසින් ජනතා පරමාධිපත්‍යය යන සංකල්පය බිහි වී ඇත. ජනතාවට රාජ්‍යයක අයිතිය පවතින්නේ යැයි සාමාන්‍යයෙක් පැවසුවද, සැබවින්ම රාජ්‍යයක අයිතිය පවතින්නේ පුරවැසියන්ටය.
ජනාතවගේ පරමාධිපත්‍යයේ ප්‍රධාන කොටස වන පාලන බලතල සැබවින්ම ජනතාව විසින් ක්‍රියාවට නගන්නේ නැත. පාලන බලතල වල එක් අංගයක් වන ව්‍යවස්ථාදායක බලය එනම් නීති සෑදීමේ බලය ජනතාව වෙනුවෙන් ක්‍රියාත්මක කරනු ලබන්නේ ජනතාව විසින් තෝරාපත්කරගත් මහජන නියෝජිතයන් මගිනි.
පාලන බලතලවල විධායක බලය ක්‍රියාවට නඟනු ලබන්නේ මහජන නියෝජිතයන්ගෙන් සහ ජනතාව විසින් වැටුප් ගෙවනු ලබන නිලධාරීන් විසිනි.
පාලන බලතලවල අනෙක් අංගය වන අධිකරණ බලය ක්‍රියාවට නඟන්නේ ස්වාධීන අධිකරණයක් විසිනි.
නමුත් පරමාධිපත්‍යයේ අංගයක් වන ඡන්ද බලය පුරවැසියන් විසින් සෘජුවම භාවිතා කරමින් ව්‍යවස්ථාදායක සහ විධායකය සඳහා අවශ්‍යවන ජනතා නියෝජිතයන් පත්කර ගනියි. එසේම මානව හිමිකම් ද ජනතාව විසින් සෘජුවම භාවිතා කරයි.
පාලන බලතල යනු රාජ්‍යයක් මෙහෙයවීමේ බලයයි. රාජ්‍යයක් පාලනය කිරීමේ අංශ 3ක් ඇත.
එනම් විධායක, ව්‍යවස්ථාදායක සහ අධිකරණ වශයෙනි. ඡන්දය බලය යනු පාලනය සඳහා තමන් කැමති පුද්ගලයන් තෝරා ගැනීමේ බලයයි. මානව හිමිකම් යනු පාලන බලතල භාවිතා කරන්නන් විසින් සිදුකරනු ලබන අසාධාරණයන්ට එරෙහි වීමට පුරවැසියන්ට පවතින නීතිමය රැකවරණයයි. මේ අනුව පරමාධිපත්‍යය කොටස් තුනකින් යුක්ත වූ බව සඳහන් කළද සැබවින්ම එහි අංග පහක් ඇති බව පැහැදිලිය. එනම් විධායක, ව්‍යවස්ථාදායක, අධිකරණ ඡන්ද බලය සහ මානව හිමිකම් වේ.
රාජ්‍යයක පරමාධිපත්‍යය පවතින්නේ ජනතාව තුළය. එසේම පරමාධිපත්‍යයේ ප්‍රධාන අංගයක් වන පාලන බලතල ක්‍රියාත්මක කරන්නේ සෘජුවම ජනතාව විසින් නොවේ. පාලන බලතල ක්‍රියාවට නඟන්නේ ජනතාවගේ ඡන්දයෙන් පත්වන නියෝජිතයන් සහ ඔවුන් විසින් පත්කරන නිලධාරී මණ්ඩලයක් විසිනි. එබැවින් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී රාජ්‍යයක ඡන්දය යනු ජනතාවට පාලන බලතල සඳහා සිය නියෝජිතයන් තෝරා ගැනීමට ලැබෙන අවස්ථාවයි. එසේම එය පාලන බලතල සඳහා ජනතාවගේ බලපෑම පෙන්වීමට ලැබෙන අවස්ථාවක් ලෙසද සැලකිය හැකිය.
ඡන්දය සහ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය පිළිබඳව මහජනතාවට එතරම් අවබෝධයක් නැත. බහුතරයක් පුද්ගලයන් තමන්ගේ ඡන්දය පාවිච්චි නොකරන්නේ එබැවිනි.
ජනතාව විසින් ජනතාව උදෙසා ජනතා සහභාගිත්වයෙන් පවත්වන පාලනය ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී පාලනය ලෙස හඳුන්වයි. ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී පාලනයකදී ජනතාවගේ අවශ්‍යතා මත පදනම්ව රාජ්‍යයක් පාලනය කිරීම සිදුවේ. ජනතාවගේ අවශ්‍යතා සහ කැමැත්ත හඳුනා ගැනීම සඳහා භාවිතා කරන ප්‍රධානතම මෙවලම වනුයේ මැතිවරණයන්ය. එබැවින් නිසි කලට පවත්වන නිදහස් සහ සාධාරණ මැතිවරණ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී රාජ්‍යයක ප්‍රධාන අංගයක් වේ.
මේ මොහොතේ අප අවබෝධ කරගත යුත්තේ පළාත් පාලන සභිකයාගේ භූමිකාවය.
පළාත් පාලන ආයතනයන් වන මහ නගර සභා, නගර සභා සහ ප්‍රාදේශීය සභාවල අරමුණ වන්නේ ප්‍රාදේශීය සංවර්ධනයයි. ඒ සඳහා අවශ්‍ය වන අනු නීති සකස් කිරීම, සංවර්ධන සැලසුම් සකස් කිරීම, අයවැය සම්පාදනය, මහජන උපයෝගිතා සේවාවන් පවත්වා ගෙන යෑම, මහජන සෞඛ්‍ය ආරක්ෂාව ආදිය පළාත් පාලන ආයතනයක ප්‍රමුඛ කාර්යයන් වේ. එබැවින් පළාත් පාලන ආයතනයක සභිකයකුට අදාළ බල ප්‍රදේශය පිළිබඳ හොඳ දැනීමක් මෙන්ම මනා මහජන සබඳතාවක් ද පැවතිය යුතුය. ඔහු ජනතාව සමග නිරන්තරයෙන්ම සම්බන්ධ පුද්ගලයකු විය යුතුය. ප්‍රාදේශීය වශයෙන් නාගරික වශයෙන් සමස්ත ජනතාවගේ අවශ්‍යතා හඳුනා ගන්නා පුද්ගලයෙක් විය යුතුය.
මහජනතාව නොදන්නා කාරණය නම් තමන්ගේ පෞද්ගලික ආපදාවකදී ස්වභාවික ආපදාවක් හෝ වෙනත් (නාය යෑමක් ගස් කඩා වැටීමක්, කාණු පද්ධතියේ සිරවීමක් ජල ගැල්මකදී නිරන්තරයෙන් සිදුවන හදිසි ආපදා ක්‍රියාවලියක්) මෙවැනි අවස්ථාවකදී ඊට පස්සේ විසඳුම් සෙවීම සඳහා මූලිකවම ඉදිරිපත් වන්නේ ප්‍රාදේශීය සභා නියෝජිතයාය.
මහජන නියෝජිත භූමිකාව අවබෝධ කරගනිමු
මැතිවරණයකදී අපේක්ෂකයකුට මනාපය ප්‍රකාශ කිරීමේදී අදාළ කාර්යය භාරය ඉටුකිරීමට වඩාත් සුදුසු අපේක්ෂකයා තෝරාගත යුතුය. එහිදී හුදෙක් කථිකත්වය, කඩවසම් බව, දේශපාලන ඥාති සබඳතාව, ධනය, වියදම් කිරීමේ හැකියාව, මරණ ගෙවල් සහ මඟුල් ගෙවල්වලට සහභාගි වූ ප්‍රමාණය, ආධාරකරුවන් වෙනුවෙන් පෙනී සිටීම් ආදී කරුණුවලට වඩා අදාළ මහජන නියෝජිතයාගෙන් සැබවින්ම අපේක්ෂා කරන භූමිකාවට අදාළ කටයුතු ඉටුකිරීමට ඔහු/ඇය කෙතරම් ශක්තතාවක් දක්වයි ද යන්න සිතා බැලීම රටේ අනාගතය සඳහා ඉතා වැදගත්ය.
මේ අනුව ඡන්දය භාවිතා කිරීම ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී රාජ්‍යයක අත්‍යවශ්‍ය අංගයක් මෙන්ම එය ජනතා පරමාධිපත්‍ය මෙන්ම නියෝජිත ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයද ප්‍රායෝගිකව ක්‍රියාවට නඟන මහඟු ක්‍රියාවක් බව අවධාරණය කළ යුතුය. එසේම එම තම ඡන්දය සහ මනාපය ලබාදීමේදී මහජන නියෝජිතයාගෙන් අපේක්ෂා කරන භූමිකාව නිවැරදිව අවබෝධ කරගෙන ඒ සඳහා සුදුසු අපේක්ෂකයකු පත් කර යැවීම ඡන්ද දායක වගකීමක් ද වේ.
මැතිවරණයෙන් පසු ඡන්දදායක භූමිකාව
ඡන්දය ප්‍රකාශ කිරීමෙන් පමණක් ඡන්දදායක වගකීම් අවසන් නොවේ. තමන් ඡන්දය සහ මනාපය ලබාදුන් දේශපාලන පක්ෂ/ස්වාධීන කණ්ඩායම් සහ අපේක්ෂකයන් නිවැරදිව කටයුතු කරන්නේද යන්න පිළිබඳව විමසිලිමත් වීම සහ මැතිවරණ සමයේදී ලබාදුන් මැතිවරණ පොරොන්දු ඉටුකිරීම පිළිබඳව සොයා බැලීම සහ ඒ සඳහා පෙළඹවීම් සිදුකිරීමද ඡන්ද දායක වගකීමකි. එය හුදකලාව හෝ සංවිධානාත්මකව සිදුකළ හැකිය. විශේෂයෙන්ම ජනතා අපේක්ෂා පසෙක ලා දේශපාලනය සිය පුද්ගලික ලාභ ප්‍රයෝජනය පිණිස යොදවන්නේ නම් එයට එරෙහි වීමද ඡන්දදායක වගකීමකි.
ඡන්දය භාවිතා කිරීම සේම භාවිතා කරන ඡන්දය නිවැරදි වීමද රටට හොඳ නායකයකු පත්කර ගැනීමට වැදගත්ය. සෑම මැතිවරණයකදීම ඡන්ද විමසීමකදීම ප්‍රතික්ෂේපිත ඡන්ද ප්‍රතිශතය ඉහළ අගයක් ගැනීම අවසන් ප්‍රතිඵලයට හානි කර තත්ත්වයක් වන නිසාය.
ඉකුත් පැවති මහ මැතිවරණයේදී, මුළු ඡන්දවලින් 5.65%ක් ම ප්‍රතික්ෂේප වූ ඡන්ද විය. එය 1989 සිට ඡන්ද ප්‍රතික්ෂේප වූ තෙවන ඉහළම අනුපාතය සනිටුහන් කර තිබිණි. වැඩිම ප්‍රතික්ෂේප වූ ඡන්ද සංඛ්‍යාව වාර්තා වූයේ, 2010 මහ මැතිවරණයේදී ය.
සංසන්දනාත්මකව ගත් කල, මහ මැතිවරණයට වඩා වැඩි ප්‍රකාශිත ඡන්ද ප්‍රතිශතයක් වාර්තා වුණු 2024 ජනාධිපතිවරණයේදී, ඡන්ද ප්‍රතික්ෂේප වීමේ අඩු ප්‍රවණතාවක් පෙන්නුම් කළ අතර එය 2.2%ක පමණ අගයක පැවතියේ ය.
ජනාධිපතිවරණයේදී සියයට 79 ක සහභාගිත්වයක් දක්නට ලැබුණු අතර මහ මැතිවරණයේ ඡන්දය ප්‍රකාශ කිරීමේ ප්‍රතිශතය සියයට 69 දක්වා පහත වැටිණි.
පසුගිය මහ මැතිවරණයේදී වැඩිම ප්‍රතික්ෂේප වූ ඡන්ද සංඛ්‍යාව වාර්තා වූයේ නුවරඑළිය, යාපනය සහ මාතලේ යන දිස්ත්‍රික්කවලිනි. 2020 මහ මැතිවරණයේදී ද එවැනිම ප්‍රවණතාවක් දක්නට ලැබුණු අතර එහිදී වැඩිම ප්‍රතික්ෂේප වූ ඡන්ද සංඛ්‍යාව අනුව මෙම දිස්ත්‍රික්ක තුන ඉහළින්ම පැවතිණි.
පසුගිය මැතිවරණ නවයෙන් හයකදීම වැඩිම ප්‍රතික්ෂේප වූ ඡන්ද සහිත දිස්ත්‍රික්ක තුන අතරට නුවරඑළිය පත්ව තිබේ. පසුගිය මහ මැතිවරණයේදී එම දිස්ත්‍රික්කය තුළ වැඩිම ප්‍රතික්ෂේප වූ ඡන්ද සංඛ්‍යාවක් වාර්තා වී ඇත්තේ වලපනේ ඡන්ද කොට්ඨාසයෙන් වන අතර, හඟුරන්කෙත, නුවරඑළිය – මස්කෙළිය සහ කොත්මලේ යන ඡන්ද කොට්ඨාස ඉන් පසුව වැඩිම ප්‍රතික්ෂේප වූ ඡන්ද සංඛ්‍යාවක් වාර්තා වුණු ප්‍රදේශ විය.
අවසන් ජනාධිපතිවරණයේදී ඡන්ද 300,300ක් ප්‍රතික්ෂේප විය. එය ප්‍රතිශතයක් ලෙස 2.2% කි.
නමුත් 2019 ජනාධිපතිවරණයේදී ප්‍රතික්ෂේප වූයේ ඡන්ද 135,452 ක් පමණි. ප්‍රතිශතයක් ලෙස භාවිත කළ ඡන්ද සංඛ්‍යාවෙන් එය ප්‍රතිශතයක් ලෙස 0.85% ක්ය.
2024 මහ මැතිවරණයේදී ඡන්ද දායකයන් 1,71,40,354 ක් සුදුසුකම් ලබා සිටියත්, ප්‍රකාශිත ඡන්ද සංඛ්‍යාව 1,18,15,246ක් ලෙස දැක්විය. ප්‍රකාශ කිරීමට සුදුසුකම් ලැබූ ලක්ෂ පනස් තුනකට අධික පිරිසක් ඡන්දය ප්‍රකාශ කර තිබුණේ නැත. එහිදී ප්‍රතික්ෂේපිත ඡන්ද සංඛ්‍යාව 667,240 ක් වූ අතර, වලංගු ඡන්ද සංඛ්‍යාව 1,11,48,006 ක් විය. ඒ අනුව 53,25,108 ක පමණ පිරිසක් මහ මැතිවරණය වෙනුවෙන් ඡන්දය ප්‍රකාශ කර තිබුණේ නැත. පළාත් පාලන ආයතන ඡන්ද විමසීමකදී මෙම තත්ත්වය තවදුරටත් වෙනස්වන සහ වෙනස් වූ බව සංඛ්‍යා දත්ත මගින් අනාවරණය වෙයි. තමන්ගේ ප්‍රාදේශිකයේ ඡන්දය ප්‍රකාශ කිරීම සියයට පනහ ඉක්මවූ අවස්ථා අල්පය. මේ තත්ත්වය සිදුවීමට ප්‍රබල ලෙසම බලපානු ඇත්තේ ප්‍රාදේශීය සභා නියෝජිතයකුගේ වටිනාකම මහජනතාව නොදන්නා බව නිසා විය යුතුය.
නීතියෙන් අවසර ලැබී ඇති සේවා සැපයීම පළාත් පාලන ආයතනවල වගකීමය. අදාළ ප්‍රදේශවල ජනතාවගේ පහසුව, සුඛවිහරණය හා යහපැවැත්ම වෙනුවෙන් සේවා සැපයීම අවශ්‍ය වේ. අදාළ ප්‍රදේශවල ජනතාවගේ පහසුව සුඛවිහරණය හා යහපැවැත්ම වෙනුවෙන් සේවා සැපයීම ද අවශ්‍ය වේ.
පළාත් පාලන ආයතනය විසින් එම තත්ත්වයන් වර්ධනය කර ගැනීමට සහ ක්‍රියාමාර්ග ගනිමින් නීති ක්‍රියාත්මක කරයි.
පරිපාලන හා නියාමන සේවා
මහජන සෞඛ්‍ය හා සනීපාරක්ෂාව ප්‍රවර්ධනය පාරිසරික ආරක්ෂාව පොදු මංමාවත් සහ පොදු සැපයුම් සේවා පවත්වාගෙන යෑම ආදිය සිදු කරනු ලබයි. ශ්‍රී ලංකාවට පළාත් පාලනය හා පළාත් පාලන ආයතන සම්බන්ධ දිගු ඉතිහාසයක් පවතී. 1987 දී හඳුන්වා දුන් 13 වෙනි ව්‍යවස්ථා සංශෝධනය අනුව පළාත් පාලන කටයුතු පළාත් සභා යටතට පැවරිණි. මේ අනුව පළාත් පාලන ආයතනවල කටයුතු පාලනය හා අධීක්ෂණය මධ්‍යම රජය වෙතින් පළාත් සභා වෙත පැවරිණි. කෙසේ වුව ද පළාත් පාලන ආයතන හා සම්බන්ධ ව්‍යුහය හා ජාතික ප්‍රතිපත්ති සැකසීමේ බලය මධ්‍යම රජය යටතේම රඳවා ගනු ලැබිණ.
මහ නගර සභා නගර සභා හා ප්‍රාදේශීය සභා ඇතුළත් පළාත් පාලන ආයතන පද්ධතිය පාලනය වන්නේ නීති සම්පාදන 3ක් මගිනි.
- මහ නගර සභා අඥා පනත (1947)
- නගර සභා අඥා පනත (1939)
- ප්‍රාදේශීය සභා පනත (1987)
මේ සියල්ලෙන් සිදුවන්නේ මහජන සේවය ඉටු වීමය. නමුත් ඒ සඳහා අවශ්‍ය බුද්ධිමත් ක්‍රියාශීලී නායකත්වයක් පළාත් පාලන ආයතන වෙත යොමු කිරීමට මහජනතාව උත්සුක වන්නේ නැත. ග්‍රාමීය සංවර්ධනයක් හරි හැටි ඉටු නොවන්නේ එබැවිනි. මෙවරද පළාත් පාලන ආයතන ඡන්ද විමසීම සඳහා මහජනතාවගේ සහභාගිත්වයක් සාර්ථක ලෙස සිදු නොවුණහොත් සිදුවන්නේ ග්‍රාමීය ආර්ථිකය නඟාසිටුවීමට ඉඩක් නොලැබීමය. ඉන් සිදුවන්නේ වක්‍රාකාරව පාර්ලිමේන්තුව සහ ජනාධිපතිවරයා පිළිබඳව රටේ අප්‍රසාදයක් ඇතිවීමය. මේ මොහොතේ රටේ ජනතාව කළ යුත්තේ තමන්ගේ ග්‍රාමීය නාගරික සංවර්ධනය සහ සුබ සෙත පිණිස කටයුතු කිරීමට අවශ්‍ය පසුබිමක් සකසා ගැනීමය.
පුංචි ආණ්ඩුවක බලය
ග්‍රාමීය ජනතාව වෙනුවෙන් නිවැරදි ලෙස යෙදවීමට අවශ්‍ය පසුබිම සැකසීමය. තමන්ගේ ඡන්ද අයිතිය හරිහැටි භාවිත කිරීමය. තමන් පළාත් පාලන ආයතන ඡන්ද විමසීමට ඡන්දය භාවිත නොකළ අයකු වුවහොත් ඔහු හෝ ඇය තමන්ගේ ග්‍රාමීය නාගරික ආර්ථික සංවර්ධනය සමාජ සංවර්ධනය සඳහා තමන්ගේ දායකත්වය නොදැක්වූ අයෙකු ලෙස සිහි තබාගත යුතුය. මන්ද තමන් විසින් ඊට සුදුසු නියෝජිතයකු පත් කිරීමට දායක නොවූ බැවිනි.
සමන්ති වීරසේකර
– දිවයින –
පළමු ඡන්ද ප්රතිඵලය – තංගල්ල නගරසභාව මාලිමාවට
ජනපති, අගමැති, විපක්ෂනායක හා පක්ෂනායකයින් අද ඡන්දය ප්‍රකාශ කල අයුරු
