විශේෂාංග
Blockout: ජනප්‍රිය පුද්ගලයින් පරිශීලකයින් විසින් අවහිර කිරීමේ සමාජ මාධ්‍ය ප්‍රවණතාව
ජනප්‍රිය පුද්ගලයින් අවහිර කරන (Block) ලෙස පරිශීලකයින්ගෙන් ඉල්ලා සිටින නව සමාජ මාධ්‍ය ව්‍යාපාරයක් මැයි මස මුල් සති අන්තයේ අවධානය ලබා ගත්තේ ය.
ප්‍රසිද්ධ පුද්ගලයින් අවහිර කිරීමට සහ අවහිර කළ යුතු අයගේ ලැයිස්තු පළ කිරීමේදී #blockout සහ #blockout2024 යන හැෂ් ටැග් යොදනු ලබයි.
ලොව පුරා සිදුවන මනුෂ්‍ය ව්‍යසන සහ යුද්ධ, විශේෂයෙන් ඊශ්‍රායල-ගාසා යුද්ධය සම්බන්ධයෙන් හඬ නැගීමට අපොහොසත් වීමේ හේතුව මත මෙම ප්‍රසිද්ධ පුද්ගලයින් ඉලක්ක වී තිබේ.
එම හැෂ් ටැග් දැනටමත් කලක සිට භාවිත කර ඇතත්, ඒවා වඩාත් ප්‍රසිද්ධියට පත්වූයේ, ආකර්ෂණීය ඇඳුම්වලින් සැරසුණු ජනප්‍රිය පුද්ගලයින් සහභාගි වන ඇමෙරිකාවේ අරමුදල් රැස්කිරීමේ උත්සවයක් වන Met Gala උත්සවයෙන් පසුව ය.
ඔවුන්ගේ සමාජ මාධ්‍ය අනුගාමිකයින් සංඛ්‍යාව අනුව ඔවුන්ට ලැබිය හැකි ඉපැයීම් අවහිර කිරීමෙන් ඔවුන්ගේ ආදායම් අවහිර කිරීම අරමුණ විය.
අවහිර කිරීම ආරම්භ වූයේ කෙසේ ද?
The Met Gala නමැති අරමුදල් රැස් කිරීමේ උත්සවය, නිව් යෝර්ක් නගරයේ මෙට්‍රොපොලිටන් කලා කෞතුකාගාරය වෙනුවෙන් මැයි 6 වන දා පැවැත්විණි.
එය වසරේ වඩාත් ම අවධානය යොමු වූ රතු පලස් විලාසිතා ඉසව්වලින් එකක් වන අතර, ඊට ලෝකයේ ධනවත්, ප්‍රසිද්ධ විශාල පිරිසක් සහභාගී වන නමුත්, මෙවර එය ගාසා යුද්ධය කෙරෙහි අවධානය යොමු කිරීමට උත්සහ කළ විරෝධතාකරුවන්ගේ අවධානයට ලක් විය.
මීට පෙර පැවති Met Gala උත්සව හරහා දේශපාලන පණිවිඩ ඉදිරිපත් වී තිබේ. එනම් 2021 වසරේදී ඇමෙරිකානු කොන්ග්‍රස් මන්ත්‍රී ඇලෙක්සැන්ඩ්‍රියා ඔකාසියෝ-කෝර්ටෙස් සිය පිටකොන්දෙහි “ධනවතුන්ට බදු ගසනු” යනුවෙන් සඳහන් පණිවුඩයක් සමග සහභාගී වූ අතර, තවත් ජනප්‍රිය පුද්ගලයින් #MeToo ව්‍යාපාරයට හෝ යුක්රේනයට සහය දැක්වීම සඳහා විශේෂිත ඇඳුම්වලින් සැරසී ඊට සහභාගි වී තිබේ.
මැයි 8 වන දා, @BlockOut2024 නම් TikTok භාවිත කරන්නෙකු, “ප්‍රසිද්ධ පුද්ගලයින් අවහිර කරන්න. එවිට ඔවුන්ට ඔබෙන් දැන්වීම් හරහා ආදායමක් ඉපයීමට නොහැකිය” යනුවෙන් වෙනත් පුද්ගලයින් දිරිමත් කිරීම සඳහා වීඩියෝවක් පළ කර තිබිණි. මෙම ලිපිය ලියන අවස්ථාව වන විට එය මිලියන 2.4 වාරයක් නරඹා තිබිණි.
පසු දිනයේ, ladyfromtheoutside නමින් හැඳින්වෙන තවත් TikTok භාවිත කරන්නෙකු, නිරූපිකාවක වන හැලේ කලීල්ගේ වීඩියෝවක් උපුටා දැක්වූ අතර, එහි ඇය ප්‍රංශ විප්ලවයට පෙර අවසන් ප්‍රංශ රැජිණ වූ අවාසනාවන්ත ඉරණමකට මුහුණ දුන් මාරි ඇන්ටොයිනෙට් මෙන් “ඔවුන්ට කේක් කන්න දෙන්න” යනුවෙන් කියනු දැකිය හැකි ය.
මාරි-ඇන්ටොයිනෙට් ගිලටීනයට හසු කිරීමෙන් ඝාතනය කරනු ලැබුවේ, සාමාන්‍ය ජනයාගේ දුක් වේදනාවලින් බැහැර වූ රාජකීය පවුලක් සමග පැවති සම්බන්ධය නිසා ය.
ඇයගේ ඇඳුම ගැන සඳහන් කිරීම පමණක් අරමුණු කළ නිරූපිකාවගේ අදහස් ඒ හා සමානව ම අසංවේදී බවට විවේචනයට ලක් විය.
මුල් වීඩියෝව උපුටා දක්වමින් ladyfromtheoutside පැවසුවේ: “ජනතාවට දැන් වෙලාව ඇවිල්ලා තියෙනවා, මම ඩිජිටල් ගිලටීනය කියලා හඳුන්වන්න කැමති දේ ක්‍රියාවට නංවන්න.”
“උග්‍ර අවශ්‍යතා ඇති අයට උපකාර කිරීම සඳහා තම සම්පත් භාවිතා නොකරන සියලු ම ප්‍රසිද්ධ පුද්ගලයින්, සමාජීය බලපෑම් කරන්නන් සහ ධනවතුන් අවහිර කිරීමට කාලයයි,” ඇය දින හතරක් තුළ ලයික් 580,000ක් ලැබුණු පෝස්ට් එකක සඳහන් කර තිබිණි.
එම පෝස්ටුව සඳහා පළ කර තිබූ බොහෝ අදහස් මගින් ප්‍රසිද්ධ පුද්ගලයින් විවේචනය කර තිබුණේ, ඔවුන් ඔවුන්ගේ අදහස් ගැන කතා කළහොත් ගිවිසුම් අහිමි වේ යැයි බියෙන් පසු වන බවට ය.
එය ව්‍යාප්ත වූයේ කෙසේ ද?
සමාජ මාධ්‍ය භාවිත කරන්නන් වැඩි වැඩියෙන් ඒ පිළිබඳව ලිවීමට හෝ වීඩියෝ සැකසීමට පටන් ගත්හ.
එකී සති අන්තයේදී “blockout” යන වචනය සහිත පළ කිරීම් පිළිබඳ ෆේස්බුක් අන්තර්ක්‍රියා (interactions) 10 ගුණයකින් පමණ වැඩි විය.
“blockout” යන වචනය ගූගල් තුළ සෙවීම හත් ගුණයකින් ඉහළ ගියේ ය.
ඇතැම් පුද්ගලයින් අවහිර කළ යුතු ජනප්‍රිය පුද්ගලයින්ගේ ලැයිස්තුවක් හුවමාරු කිරීම ආරම්භ කළහ.
පුද්ගලයන් විසින් සාදන ලද ලැයිස්තුවල වෙනස්කම් පැවතිණි. එහෙත්, කිම් කාර්ඩේෂියන්, ටේපර් ස්විෆ්ට්, බියොන්සේ, ජස්ටින් බීබර්, සෙන්ඩේයා, කාන්යේ වෙස්ට්, මිලී සයිරස් සහ සෙලීනා ගෝමස් ඇතුළු ජනප්‍රිය පුද්ගලයන් ඇතැම් ලැයිස්තුවල ඇතුළත් කර තිබේ.
ඇතැම් සමාජ මාධ්‍ය භාවිත කරන්නන්ට, ඔවුන් ෆලෝ කරන ගිණුම් පමණක් නොව ඇතැම් විට ඔවුන් ෆලෝ නොකරන ගිණුම් ද, “for you”, “suggested” හෝ “explore” යනුවෙන් හඳුන්වන තීරු තුළ පෙන්වයි.
ගිණුම් අවහිර කිරීමෙන්, එවැනි තීරුවල ඔවුන් ව නොපෙන්වන බවට තහවුරු වේ.
විරෝධතාවයෙන් සිදුවූ බලපෑම කුමක් ද?
is කොපමණ පිරිසක් විසින් ගිණුමක් අවහිර කරනු ලැබ ඇත්දැයි බැලීමට හැකියාවක් නොමැති හෙයින් සංඛ්‍යාත්මකව බලපෑම මැනිය නොහැකි ය.
එහෙත්, බොහෝ සමාජ මාධ්‍ය යෙදුම්, භාවිත කරන්නන්ගෙන් ඉල්ලා සිටින්නේ, ගිණුමක් අවහිර කරන විට එය අන්ෆලෝ කරන ලෙස ය.
සමාජ මාධ්‍ය නිරීක්ෂණය කිරීමේ වෙබ් අඩවියක් වන Social Blade වෙබ් අඩවියට අනුව, වඩාත් ම විවේචනයට ලක්වූ නිරූපිකාව වන හැලේ කලීල්ට, TikTokහි අනුගාමිකයින් (followers) 100,000 ක් පමණ අහිමි වී ඇති අතර එහි අනුගාමිකයින් සංඛ්‍යාව මිලියන 10 සිට මිලියන 9.9 දක්වා පහත වැටී ඇත.
අවහිර කිරීම සඳහා යෝජනා කළ ලැයිස්තුවල ඇතුළත්ව සිටි අනෙකුත් ජනප්‍රිය පුද්ගලයින්, ඔවුන්ගේ අනුගාමිකයින්ගේ සංඛ්‍යාවේ විශාල වෙනසක් දැක නැත.
කෙසේ වෙතත්, විශාල පිරිසක් එම ගිණුම් අවහිර නොකරන බව ඉන් අදහස් නොවේ: අවහිර කරන සමාජ මාධ්‍ය භාවිත කරන්නා දැනටමත් ගිණුම ‘ෆලෝ’ නොකරන්නේ නම්, ඔවුන්ගේ ක්‍රියාවන් නිසා අනුගාමිකයින් සංඛ්‍යාවේ වෙනසක් ඇති නොවේ.
හයේෂිකා හම්බ කරන තරමවත්, හයේෂිකා වියදම් කරන තරමවත්, හයේෂිකා දාන සංදර්ශනවත් මට අදාලත් නෑ. මම අදාල කරගන්නෙත් නෑ. හැබැයි මෙන්න මේ සර්ටිෆිකේට් එකේ තියන හයේෂිකාගේ විස්මයජනක කොලිෆිකේශන්ස් ටික නං මට අනිවාර්යයෙන්ම අදාලයි සහ මම අනිවාර්යයෙන්ම අදාල කරගන්නවා.
මේ සර්ටිෆිකට් එකේ මට පේන හැටියට හයේෂිකාට තියනවා පහත සුදුසුකම්:
PhD in UK
PhD in USA
MA University of Kelaniya
BA University of Kelaniya
මෙන්න මේ සුදුසුකම් ලිස්ට් එක මාව ආකාර දෙකකින් පුදුමයට පත් කරනවා. මුලින්ම කියනවා නම්, අපිට තියන ඩිග්‍රියක් අපි ඔෆිෂියල් පේපර් එකක ලියනකොට ඒ ඩිග්‍රිය ලියන එක්තරා ක්‍රමයක් තියනවා. මේක ලෝකය විසින් සම්මත කරපු ස්ටෑන්ඩඩ් ක්‍රමයක්. උදාහරණයක් වශයෙන් ගත්තොත් අපි හිතමු මනුස්සයෙක්ට ජීව විද්‍යාවෙන් ඩිග්‍රි තුනක් තියනවා කියලා. එතකොට ඒවා ලියවෙන්න ඕනේ මෙහෙමයි.
PhD in Biology
MSc. in Biology
BSc. in Biology
ඕනේම නම් අගට තමන් ඩිග්‍රිය ගත්තු යුනිවර්සිටිය සහ රට එකතු කරන්න පුලුවන්. හැබැයි මේ සර්ටිෆිකට් එකේ හැටියට හයේෂිකාට තියෙන්නේ UK සහ USA කියන ‘විෂයන්’ සම්බන්ධයෙන් PhDs දෙකක්!
අපි හිතමු හයේෂිකා මේ කියන්න උත්සාහ කරන්නේ එයාට එංගලන්තයෙන් සහ ඇමරිකාවෙන් PhD දෙකක් තියනවා කියන එක කියලා. ඒ කියන්නේ මෙතන තියෙන්නේ පොඩි ප්‍රින්ටින් මිස්ටේක් එකක් කියමු. හැබැයි එතනදිත් මම ගොඩක් පුදුම වෙනවා. බැචලර් එකක් මාස්ටර් එකක් වගේ නෙමෙයි, PhD එකක් ගත්තු මනුස්සයෙක් තමන්ගේ ටයිට්ල් එක පාවිච්චි කරන්නේ පුදුම පරිස්සමකින්. මේ ටයිටල් එක් ඉතාම නිවැරදිව පාවිච්චි කිරීමේ ලොකු වගකීමක් ආචාර්ය පදවියක් දරන කෙනෙක්ට තියනවා. මේ සටහන කියවන ඕනම ඩොක්ටරේට් හෝල්ඩර් කෙනෙක් මං මේ කියන කතාවට සීයට සීයක් එකඟ වෙයි කියලා මම හිතනවා. ඉතින් මම වගේ එක PhD එකක් තියන මනුස්සයෙක්ටත් ටයිටල් එක නිවැරදිව භාවිතා කිරීමේ වගකීම බරින් දැනෙනවා නම්, හයේෂිකා වගේ PhD දෙකක් තියන මනුස්සයෙක්ට ඒ බර කොහොම දැනෙන්න ඕනද!
අන්න ඒ පලවෙනි පුදුමයත් එක්ක තමයි මට දැනෙන දෙවනි පුදුමය එන්නේ. හයේෂිකා ඔය කියලා තියන සුදුසුකම් ඇත්තටම හයේෂිකාට තියනවද? අවංකවම කල්පනා කරලා බැලුවොත් මිත්‍රවරුනි, බැචලර් එකයි, මාස්ටර් එකයි, පීඑච්ඩී දෙකයි උපයගන්න අවම තරමේ හයේෂිකාට අවුරුදු පහළවක්වත් යන්න ඕනේ. මම කියන්නේ නෑ ඒක වෙන්න බැරි දෙයක් කියලා. හැබැයි ඒක වෙන්න අමාරු දෙයක්. හයේෂිකා ඇත්තටම ඔය කියන ඩිග්‍රීස් ටික ඇචීව් කරගෙන තියනවා නම් ආයේ තර්කයක් නැතුවම කියතැහැකි “හයේෂිකා ද ලෙජන්ඩ්!” කියලා. හැබැයි හයේෂිකා මේ කියන හපන්කම ඇත්තටම කරලා නැති නම්…
ඊළඟට මට පේනවා හයේෂිකා හරිම ක්‍රියේටිව් ටයිටල් එකක් එයාගේ නම පිටිපස්සෙන් ඈඳාගෙන ඉන්නවා කියලා…
‘Hon Doctor Democratic Socialist Republic of Sri Lanka’
මං ලෝකේ රටවල් හතක ඇකඩමික් ෆීල්ඩ් එකේ වැඩ කරපු මනුස්සයෙක් විදිහට දිවුරලා කියන්නේ මිත්‍රවරුනි, මේ සම්මජ්ජාතියකට මං මෙහෙම ටයිටල් එකක් මගේ ඇහෙන් දැකලත් නෑ. කනෙන් අහලත් නෑ. හැබැයි ඉතින් හයේෂිකාට ඕන කරලා තියෙන්නේ තමන්ව ‘ශ්‍රී ලංකා ප්‍රජාතන්ත්‍රික සමාජවාදී ජනරජයේ ගෞරවනීය ආචාර්ය පට්ටමක් හිමි තැනැත්තියක්’ කියලා හඳුන්වන්න වෙන්න පුලුවන්. අන්න ඒක එහෙම නම් මිත්‍රවරුනි මට හයේෂිකා ගැන හේතු දෙකක් නිසා දුකයි. එක, හයේෂිකාට තියන සුලුපටු නොවෙන හීනමානය ගැන මට දුකයි. දෙක, ඕක ලියන්න ඕනේ ‘An Honarary/Honorable Doctor in Democratic Socialist Republic of Sri Lanka’ කියලා කියලදෙන්න පුලුවන් කවුරුත් හයේෂිකාට නැති එක ගැනත් දුකයි. හැබැයි හයේෂිකා මේ සර්ටිෆිකට් එකේ හීනමානෙන් හරි මොන මානෙන් හරි ලියලා තියන මේ අපබ්‍රංසේට කිසිම පදනමක් නැත්තම්… තව විදිහකට කියනවා නම්, මේ කියන විදිහේ ආචාර්ය පට්ටම් දෙකක් හෝ අඩුම තරමේ එකක්වත් හයේෂිකාට ඇත්තටම නැත්තම්…
… මට හයේෂිකාට මෙන්න මේ ටික ඉතාම අවධාරණයෙන් කියන්න ඕනේ.
Hayeshika Fernando
ඔයා මේ අපබ්‍රංස ටයිට්ල්ස් පාවිච්චි කරන්නේ ගමින් ගමට සංගීත සංදර්ශන තියන්නවත්, ඇකඩමික් ෆෝරම්වල කතා පවත්තන්නවත්, ඡන්දෙ ඉල්ලන්නවත් නෙමෙයි. ඔයා මේ ටයිට්ල්ස් පාවිච්චි කරන්නේ ඔයාගේ ක්ලාස්වලට (හෝ බිස්නස් එකට, whatever!) පුංචි දරුවෝ ආකර්ෂණය කරගන්න. තව තේරෙන සිංහලෙන් කිව්වොත්, ඔයාගේ මේ ටයිටල්ස් ටික ඩොම්බ පච නම්, ඔයා කරන්නේ මේ රටේ සමස්ත දරු පරපුරක් මහ දවල් රවට්ටන එක. හයේෂිකා ඔයා දන්නවාද දන්නෑ. හැබැයි දරුවොන්ට ලැබෙන්න ඕනේ මේ ලෝකේ හොඳම දේවල් විතරයි. හො-ඳ-ම දේ-ව-ල් වි-ත-ර-යි. මං මගේ මුලු ආත්මයෙන්ම ප්‍රාර්ථනා කරනවා ඔයා ඒ බව දන්නවා ඇති කියලා සහ ඔයා ඒ බව බරින් ගන්නවා ඇති කියලා. යම් හෙයකින් ඔයා මේ කරන්නේ හොඳම දේවල් ලැබිය යුතු දරුවොන්ට හොඳම දේ ලබා දෙනවා කියලා අඟවමින් ඒගොල්ලන්ට හොඳම දේ ලබා නොදීම නම්, මං මගේ මුලු ආත්මයෙන්ම ප්‍රාර්ථනා කරනවා ඔයාගේ හෘද සාක්ෂිය ඔයාව හැම රෑකම ඇහැරවලා තියන්න ඕනේ කියලා.
මේ ලෝකයේ ඉවසිය යුතු ගොඩක් දේවල් තියනවා. හැබැයි හයේෂිකා, දරුවොන්ට මොන ආකාරයකින් හෝ ඩැමේජ් කිරීම කියන්නේ ඒවැයින් එකක් නෙමෙයි.
මීට,
Dr. Amavi N. Silva
(PhD in Ocean and Earth Science, University of Southampton, United Kingdom)
උපුටා ගැනීම – Dr. Amavi N. Silva ගේ මුහුණු පොතෙනි
වැඩබලන විගණකාධිපතිට සේවා දිගුවක් (Update)
කටුනායක සිදුවීමේ තවත් තොරතුරු (Update)
සූදු ක්රීඩා නියාමනයට අධිකාරියක්
-
පුවත්7 days agoලංකාවේ නිෂ්පාදනය කරන බියර් ප්රමිතියට නැති බවට පැමිණිල්ලක්!
-
පුවත්1 week agoඇතුලට යන මීලඟ මැති ඇමතිවරුන්ගේ පෝලිම ගැන ජනපති දුන්න ඉඟිය
-
පුවත්3 days agoශිරන්ති රාජපක්ෂ දකුණු කොරියාව හොල්ලයි
-
විදෙස්6 days agoට්රම්ප්ගෙන් හාවඩ් විශ්වවිද්යාලයට තර්ජනයක්
-
පුවත්3 days agoපොලිස් බැකප් ගත්ත ටීචර්ට වැඩ වරදියි